Rijmbrieven – Inleiding
Naast haar grote Brieven zijn er van Hadewijch ook nog een aantal Rijmbrieven overgeleverd. Ze worden ook wel Mengeldichten genoemd, omdat het brieven zijn met een eenvoudig rijmschema. De eerste zestien rijmbrieven vormen een afzonderlijke reeks en zijn te vinden in de oudste handschriften. De overige dertien brieven zijn niet te vinden in het oudste handschrift. Vorm, taalgebruik en inhoud hiervan zijn heel anders dan de eerste reeks. De mystieke opvattingen zijn bijvoorbeeld nauw verwant met die van de school van mysticus Eckhart. Dat wijst op een veel latere datering. Daarom gaan de meeste onderzoekers er van uit dat slechts de eerste zestien rijmbrieven door Hadewijch geschreven zijn.
Deze, vaak kleinere brieven, zijn gericht tot leerlingen van Hadewijch. Met verdere verdieping en uitleg van haar opvattingen. Ook persoonlijke adviezen en aanwijzingen om de minne te beoefenen worden door Hadewijch gegeven. En dat gebeurt op een vertrouwelijke manier, ter ondersteuning van de aangeschrevene. Deze passages zijn aandoenlijk. Verder worden er in deze kleine brieven verschillende opvattingen nog eens, zij het soms op een veel eenvoudiger wijze toegelicht. Alsof Hadewijch nog eens wil uitweiden over een belangrijk thema.
Behalve de vijftiende rijmbrief is de eerste reeks rijmbrieven gesteld in een eenvoudig rijmschema (aa, bb, cc, enzovoort). Het zijn brieven op rijm. Het volhouden van het strakke, eenvoudige rijmschema komt gekunsteld en soms te simpel over. Wanneer de rijmbrieven omgezet worden in modern Nederlands wordt deze gekunstel nog versterkt. Van de hand van mevr. M. Ortmanns-Cornet is in 1988 een hertaling van de Mengeldichten of Rijmbrieven verschenen, waarbij ze inderdaad in modern Nederlands het tweeregelig rijmschema heeft gehandhaafd. Het moet een lastige (maar niet minder geslaagde!) onderneming zijn geweest om deze rijmen om te zetten. Het lijkt wel alsof taalkunstenares Hadewijch hier een aantal vingeroefeningen heeft gedaan voor het grote werk van haar Liederen of Strofische Gedichten. Dat neemt niet weg dat er in haar rijmbrieven prachtige staaltjes te vinden zijn van haar dichterlijke talenten.
Lange tijd werden de rijmbrieven van Hadewijch met en andere naam aangeduid: mengeldichten. Zo genoemd omdat zij over verschillende onderwerpen gaan. Hiernaast mijn allereerste bundel Mengeldichten, uitgegeven door de bekende Hadewijch deskundige Prof. J. van Mierlo in 1952.